Winnaar 2023

Rikko Voorberg
Initiatiefnemer van de Rouwen en Vieren Kas

Rikko Voorberg is met zijn Rouwen en Vieren Kas op het Mercatorplein verkozen tot Amsterdammer van het Jaar 2023. Voorberg spreekt van een ongelooflijke erkenning. “Voor het werk dat ik gedaan heb, en eigenlijk met heel veel mensen samen,” zegt hij. De kas, die in 2021 ontstond in De Baarsjes, biedt ruimte aan rouw en dankbaarheid op een moment dat daar in de samenleving vaak weinig plek voor is.

In de Rouwen en Vieren Kas kunnen bezoekers stilstaan bij verlies of juist bij wat hen dierbaar is. Ze kunnen een kaarsje branden, een lint beschrijven met iets waarvoor ze dankbaar zijn, of een gesprek aangaan met vrijwilligers. Het initiatief ontstond nadat een buurtbewoonster Voorberg vroeg of hij ruimte kon maken voor rouw. Omdat rouw zo weinig taal en vorm kent, terwijl het een leven lang kan doorwerken.

Dat er veel behoefte is aan zo’n plek, blijkt uit het grote aantal bezoekers, ook van ver buiten Amsterdam, zo stelt de jury in haar rapport. De kas is bewust laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen, ongeacht achtergrond of overtuiging. Er zijn geen vaste vormen of voorschriften; mensen bepalen zelf hoe zij betekenis geven aan verlies, afscheid, hoop of verbondenheid.

Voorberg zet zich al jaren in voor mensen aan de randen van de samenleving. Met de kas laat hij zien dat rouw niet iets is wat je alleen hoeft te dragen. De verkiezing onderstreept volgens hem hoe belangrijk ruimte voor kwetsbaarheid, rituelen en verbinding is in de stad.

Winnaar 2022

Kwame Agyapong-Ntra
Stichting Scientia Potetentia Est (SPE)

“Je moet de kans krijgen om mee te kunnen doen.” Dat is de drijfveer van Stichting Scientia Potetentia Est (SPE), ‘kennis maakt macht’. De stichting werd opgericht door de vader van Kwame Agyapong-Ntra om kinderen extra te ondersteunen op school. Kwame, beter bekend als Meester Kwame, hielp al vanaf zijn veertiende mee met bijles geven en nam later het stokje over.

Door de jaren heen zijn duizenden kinderen geholpen. Veel leerlingen worden onderschat, maar groeien dankzij SPE door naar een hoger niveau. In zijn kamer hangen foto’s van kinderen met hun behaalde resultaten: bewijs van wat gerichte steun kan betekenen.

De vraag naar hulp blijft groeien door mond-tot-mondreclame. Wegsturen doet Meester Kwame niet: “Dan hebben ze geen toekomstperspectief.” Met een klein budget en lage ouderbijdragen draait SPE grotendeels op professionals, vaak onbetaald. Tegelijk blijft structurele steun uit; subsidieaanvragen worden regelmatig afgewezen.

Toch gaat hij door. Hij ziet hoe kinderen vertrouwen krijgen, beter presteren en toekomst opbouwen. De nominatie voor Amsterdammer van het Jaar vindt hij eervol: hij hoopt dat SPE hierdoor meer erkenning en zichtbaarheid krijgt.

https://stichtingspe.nl/

Tekst: Titia Hartvelt | Foto: Anita Edridge

Winnaar 2021

Jason Bhugwandass
Stichting ExpEx

‘Mensen weten niet hoe het in een gesloten jeugdinstelling eraan toe gaat’

Jason Bhugwandass (24) weet uit eigen ervaring hoe ingrijpend gesloten jeugdzorg is. Toen hij 16 was, werd hij plotseling uit 5 vwo gehaald en in een gesloten jeugdinstelling geplaatst: een kamer met tralies, hekken om het terrein en beperkt contact met familie. Hij had als depressieve jongere met suïcidale gedachten zorg nodig, maar belandde in wat voor hem voelde als een gevangenis.

Jason vertelt hoe kinderen zonder strafblad worden opgesloten, vaak zonder passende behandeling of onderwijs. Isolatie, strenge regels en machtsverschillen maken het systeem volgens hem schadelijk, zeker voor kwetsbare jongeren. Daarom zet hij zich nu actief in tegen het huidige jeugdbeleid. Als vrijwilliger en ervaringsdeskundige bij Stichting ExpEx (Experienced Experts) spreekt hij op congressen en met studenten, en gaat hij in gesprek met gemeenten, politiek en organisaties.

ExpEx pleit voor het ombouwen van gesloten instellingen naar kleinschalige woonvoorzieningen met zorg, aandacht en scholing. Er is beweging, maar volgens Jason gaat het te langzaam. Na zijn vrijlating had hij het zwaar: trauma’s, paniekaanvallen en achterstand op school en sociaal gebied. Toch bouwt hij aan zijn toekomst. Hij werkt in het sociaal domein en studeert psychologie aan de Erasmus Universiteit om blijvende invloed uit te oefenen op de jeugdzorg.

https://www.expex.nl/

Tekst: Titia Hartvelt | Foto: Jurre Rompa

Winnaar 2020

Kurano Bigiman
Docent klassieke talen

Als docent klassieke talen vond Kurano Bigiman het onbegrijpelijk dat Amsterdam Zuidoost, met bijna 90.000 inwoners, geen gymnasium had. In 2019 kreeg hij samen met directeur Jeroen Rijlaarsdam de kans om daar verandering in te brengen. Inmiddels heeft het Ir. Lely Lyceum een gymnasium, zonder politieke besluitvorming maar door initiatief en overtuiging.

Kurano geeft nu zijn tweede jaar les in Zuidoost. De gymnasiumafdeling begon klein, maar groeit gestaag: dit schooljaar zitten er twintig leerlingen in de brugklas. Voorheen moesten leerlingen voor gymnasiaal onderwijs dagelijks ver reizen. “Dan moet je het wel heel graag willen,” zegt Kurano. Hij staat daarnaast ook voor de klas op het Vossius Gymnasium in Zuid. Ondanks de verschillende wijken ziet hij geen verschil tussen leerlingen: “Het blijven pubers.”

Zelf kwam Kurano via een omweg op het gymnasium terecht. Zijn basisschoolleraar zag zijn potentie, ondanks een lage Cito-score. Die ervaring wil hij doorgeven. Leerlingen met een dubbel advies krijgen bij het Lely altijd de kans om vwo te proberen.

Wat Grieks en Latijn volgens hem bijzonder maakt, is dat iedereen gelijk begint. Hij verbindt zijn lessen aan de actualiteit en ziet veel talent. De nominatie voor Amsterdammer van het Jaar verraste hem. Hij draagt die op aan zijn leerlingen: zij geven zijn werk betekenis.

Door: Titia Hartvelt | Foto: Jurre Rompa

Winnaar 2019

Merel Huizinga
Zangeres

Merel Huizinga richtte twaalf jaar geleden Stichting Philomela op, na een ervaring die haar diep raakte. Ze werd uitgenodigd om te zingen voor de sultan van Oman, maar keerde voortijdig terug naar Nederland voor een optreden in een Amsterdams bejaardentehuis. Het contrast was groot: van luxe naar eenzaamheid, maar juist daar bleek hoe betekenisvol muziek kan zijn. “De mensen waren zo blij met het zingen,” vertelt Merel.

Sindsdien organiseert Philomela concerten voor ouderen en ontwikkelt de stichting projecten voor kinderen in achterstandswijken, vluchtelingen en andere kwetsbare groepen. Zo is er het Zwaluwenkoor, waarin vluchtelingen en buurtbewoners samen zingen, en zijn er muzikale projecten waarin kinderen optreden in verzorgingshuizen. Merel blijft het aanbod voortdurend uitbreiden.

Naast haar werk voor de stichting is Merel professioneel zangeres, met een repertoire van vooral klassieke muziek. Philomela is volledig vrijwilligerswerk; ze besteedt er duizenden uren per jaar aan. Ondanks steun van fondsen en donaties is geld een voortdurende uitdaging, terwijl de vraag naar optredens blijft groeien.

Merel ziet dagelijks wat muziek teweegbrengt. Mensen leven op, maken contact en voelen zich gezien. Dat is haar drijfveer: muziek als middel om mensen te verbinden. De nominatie voor Amsterdammer van het Jaar voelt voor haar als erkenning voor dat werk.

Tekst: Titia Hartvelt. Beeld: Jurre Rompa

Winnaar 2018

Abdelhamid Idrissi
Oprichter studiezalen

Abdelhamid Idrissi (29) groeide op in Amsterdam Nieuw-West, in een gezin waar studeren niet vanzelfsprekend was. Toch kreeg hij van huis uit iets wat voor hem doorslaggevend bleek: liefde, aandacht en vertrouwen. “Dat gaf mij het zelfvertrouwen om hard te werken en nooit op te geven.” Hij rondde succesvol de studie bouwkundig ingenieur af, maar zijn hart lag elders.

In 2010 besloot Idrissi zijn passie te volgen en richtte hij Stichting Studiezalen op. Een studiezaal is een veilige, rustige plek waar kinderen uit het primair en voortgezet onderwijs kunnen leren, huiswerk maken en werken aan hun persoonlijke ontwikkeling. Kennis vergroten en zelfvertrouwen opbouwen staan centraal. Daarbij gaat het niet alleen om schoolprestaties, maar ook om ondersteuning bij pesten, motivatie en sociale vaardigheden.

Inmiddels zijn er 24 studiezalen in Amsterdam Noord en Nieuw-West, waar wekelijks zo’n 600 kinderen samenkomen. Voor Idrissi betekende 2018 een belangrijk jaar: zijn werk werd gezien en erkend, onder meer door de overheid, het Shell Scholarship Programme en nu ook door de nominatie voor Amsterdammer van het Jaar.

De nominatie verraste hem, maar maakt hem vooral trots en dankbaar. Zijn boodschap aan jongeren is helder: “Als ik het kan, kan jij het ook. Geef nooit op en geloof in jezelf.”

Fotografie: woutervanderwolk.com

Winnaar 2017

Frank Westerop
Wijkagent /  Clown Powie

Door de week is Frank Westerop wijkagent in Amsterdam Oost, op zondag is hij Clown Powie in het VU-ziekenhuis. Twee werelden die op het eerste gezicht ver uit elkaar liggen, maar volgens Westerop sterk met elkaar verbonden zijn. “Zowel als wijkagent als clown draait het om inlevingsvermogen en contact maken.”

Vijftien jaar geleden zag hij een oproep van de Cliniclowns op televisie. Het raakte hem direct, maar omdat het om een fulltime baan ging, besloot hij het naast zich neer te leggen. Toch liet het idee hem niet los. Hij volgde meerdere clownopleidingen en is inmiddels gediplomeerd clown. “Er ging een wereld voor me open. Het draait om improvisatie, spelen en echt aanwezig zijn.”

Al tien jaar is Westerop elke zondagmiddag vrijwillig te vinden in de Kinderstad van het VU, waar hij zonder vast script inspeelt op wat kinderen nodig hebben. “Het gaat er niet om dat je grappig dóét, maar dat je grappig bént.” Soms zijn dat spelletjes of liedjes, soms is het simpelweg aandacht.

De impact is groot, vooral voor kinderen die ziek in bed liggen. Momenten waarop een kind weer lacht, raken hem diep. Westerop kan zich een leven zonder Clown Powie nauwelijks voorstellen. “Als dit hier ooit stopt, ga ik op zoek naar een ander ziekenhuis.”

Winnaar 2016

Toon Borst
Muntenman

De naam Toon Borst zegt veel mensen misschien weinig, maar de Muntenman kent bijna iedereen. Al sinds de invoering van de euro in 2001 zamelt hij oud en onbruikbaar geld in voor het goede doel. Wat begon als een actie voor kinderboerderij ’t Brinkie in Amsterdam Zuidoost, groeide uit tot een initiatief met impact tot ver buiten de stadsgrenzen.

Inmiddels profiteren alle kinderboerderijen in Amsterdam jaarlijks van de opbrengst. Ook internationale projecten, vluchtelingen in de stad en noodhulpacties zoals Giro 555 worden gesteund. De teller staat na vijftien jaar op bijna vier ton aan euro’s. Met zijn bakfiets is Toon elke maandag te vinden op de Noordermarkt en ook bij Amsterdamse evenementen. Door de hele stad staan beschilderde melkbussen waarin mensen hun oude munten en biljetten kunnen doneren.

Toon wisselt – of zoals hij het zelf noemt: ‘vereurotiseert’ – geld uit de hele wereld. Mensen brengen hem gevonden munten, nalatenschappen of restgeld van vakanties. Wat hem motiveert, is de hartelijkheid van gevers en de dankbaarheid van ontvangers. “Daar krijg je vleugels van,” zegt hij.

De nominatie voor Amsterdammer van het Jaar verraste hem. “Ik doe het niet alleen,” benadrukt hij. “Dit doen we samen.”

Tekst: Titia Hartvelt | Fotografie: Hans Mooren

Winnaar 2015

Nasir Higazi
Helpt vluchtelingen

Nasir Higazi vluchtte 28 jaar geleden uit Iran, toen zijn land in oorlog was met Irak. Toen hij naar Nederland kwam werd liefdevol opgevangen en hij uit zijn dankbaarheid daarvoor nog dagelijks met zijn werk voor daklozen en vluchtelingen die langskomen in De Regenboog, op een steenworp afstand van het Centraal Station. Nasir is daar zeven dagen per week, 12 uur per dag. Dagelijks komen er vluchtelingen aan die op doorreis zijn naar Ter Apel. Hij vangt ze op, geeft ze te eten, maakt een bed voor ze op en voorziet ze zo nodig van een warme jas. Hij spreekt negen talen, dus fungeert ook regelmatig als tolk. Met zijn rust, vriendelijkheid en onverstoorbare optreden precies wat je nodig bent als je je weg zoekt in een nieuwe en vreemde omgeving. Een vaderfiguur. Daarnaast kookt hij voor Amsterdamse daklozen, repareert alles wat stuk is en houdt de voorraden op peil.

www.deregenboog.org

Winnaar 2014

Iris Kuethe
Bezorgt zieke kinderen een fijne dag

Kuethe is al vijftien jaar de drijvende kracht achter het KinderBeestFeest in Artis, de jaarlijkse avond voor 1.500 chronisch zieke en gehandicapte kinderen en hun familie, die traditioneel met loeiende sirenes naar het park worden gereden.
Al 25 jaar is Kuethe dierenverzorger in Artis, maar de maandenlange voorbereiding van het KinderBeestFeest doet zij in haar vrije tijd. En die organisatie is door de jaren heen gigantisch geworden: 1.700 vrijwilligers (bestuursleden, coördinatoren, dierenverzorgers, hulpverleners) en 400 voertuigen.

Onbezorgde avond

Het is Kuethe allemaal te doen de kinderen en hun familie een onbezorgde avond te bezorgen. Kuethe: ‘De mooiste reactie die ik ooit kreeg was van een ouder: “Op een avond als deze kan ons kind even die ziekte vergeten. En wij ook”.’

Kuethe won de verkiezing met 1,5 procent voorsprong op Darifa Benhadhoum en Nora Aamour, ‘De Engelen van West’.

kinderbeestfeest.nl

Winnaar 2013

Marco de Souza
Oprichter van het Leerorkest

Muziek hoort op school net zo thuis als rekenen en schrijven, ook op een school in een achterstandswijk, en ook klassieke muziek, juist klassieke muziek. Dat vindt Marco de Souza (São José do Rio Pardo, 1964), directeur van Muziekcentrum Zuidoost en initiator van het Leerorkest.

Daar krijgen leerlingen van de basisschool les in klassieke muziek en vormen ze samen een symfonieorkest. Ze krijgen les van professionele muziekdocenten en treden uiteindelijk op met leden van het Nederlands Philharmonisch Orkest. Ook mooi: de instrumenten mogen mee naar huis. De kinderen krijgen er zelfvertrouwen van, en daar is het De Souza allemaal om te doen.

Het Leerorkest is nu uitgegroeid tot een landelijk dekkend netwerk van ruim honderd projecten en het instrumentarium groeide mee. Een inzamelingsactie leverde afgelopen jaar meer dan tweeduizend verweesde instrumenten op. Daar was een depot voor nodig; vorige maand werd dat geopend in Oost, met tientallen vrijwilligers om de violen en trompetten op te knappen. De Souza droomt van een depot in elke provincie.

Winnaar 2012

Mark van Zandwijk
Coördinator van de Wensen-ambulance

Mark van Zandwijk (Tiel, 1974) is coördinator van de Wensen-ambulance, die de laatste wens mogelijk maakt van terminaal zieken. Nog één keer naar het strand bijvoorbeeld, of het huwelijk bijwonen van een kind, of de crematie van een dierbare. Of naar Ajax.

Van Zandwijk, ambulanceverpleegkundige van beroep, maakt dat mogelijk, in zijn vrije tijd, samen met nog honderdtwintig ambulancechauffeurs en verpleegkundigen.

Hij hoopte dat de Wensenambulance door zijn verkiezing tot Amsterdammer van het Jaar meer naamsbekendheid zou krijgen. Dat jaar waren 25 wensen vervuld en dat mocht best het dubbele worden.

“Dat is niet gebeurd, het aantal wensen per jaar is ongeveer gelijk gebleven, zo rond de dertig,” zegt Van Zandwijk, die de Wensenambulance nog altijd coördineert.

Winnaar 2011

Mohamed Taha El Idrissi
Redde twee mensen

Terwijl anderen toekeken, sprong El Idrissi van de brug in het water en dat terwijl zijn longen door bronchitis en roken nog maar voor de helft functioneren. Ook hij moest in het ziekenhuis aan de beademing, maar omdat hij destijds niet verzekerd was, bleef hij zitten met een rekening van 270 euro.

Vooral die rekening maakte veel los in Amsterdam. Een Parool-lezer maakte het hele bedrag aan El Idrissi over en een andere startte een Facebook-pagina, Zorg dat Mohamed zijn dokterkosten terugkrijgt. Binnen enkele dagen was het bedrag met spontane giften bij elkaar verzameld. Dat El Edrissi twee maal 270 euro gestort kreeg, kwam goed uit. Omdat hij en zijn moeder de rekening niet konden betalen, was daar inmiddels een boete van honderd euro bovenop gekomen.

Winnaar 2010

Quirijn Bolle
Bedenker Marqt

Bankierszoon Quirijn Bolle (1975, Wassenaar) is de bedenker van het concept Marqt: winkelen tot een wandeling-over-de-marktervaring maken. De producten zijn duurzaam bereid en vaak biologisch.

In 2008 opent de eerste winkel op de Overtoom. Inmiddels zijn dat er acht in Amsterdam en nog vier in de rest van het land.
Begin 2012 legde Bolle plotseling zijn directeurschap neer; hij was oververmoeid en deed een stapje terug. Bolle bemoeit zich niet meer met de dagelijkse leiding van Marqt, maar blijft actief, als voorzitter van de raad van commissarissen en met creatieve strategische zaken als marketing.

Het gaat goed met Marqt, zegt Bolle. “Komend jaar komen er weer drie of vier vestigingen in Amsterdam bij.”

Winnaar 2009

Wilfred van Oijen
Huisarts

Dertig jaar stond huisarts Wilfred van Oijen (1965) zieke patiënten bij die euthanasie wensten. En hij deed dat naar eer en geweten: hij voerde niet de dosis morfine op om een natuurlijke dood te kunnen noteren, hij schreef op wat het was: euthanasie. Met alle gevolgen van dien.

In 1994 kwam een documentaire uit over zijn werk als stervensbegeleider. Van Oijen werd wereldnieuws, Doctor Death werd hij genoemd. Toen hij drie jaar later een vrouw bijstond bij haar overlijden, werd hij veroordeeld tot moord omdat hij volgens de rechter niet de juiste procedure had gevolgd. Hij kreeg een symbolische straf van een week voorwaardelijk, maar Van Oijen was tot in het diepst van zijn ziel geraakt.

Zijn bekroning tot Amsterdammer van het Jaar zag hij als een rehabilitatie. Van Oijen: “Dat was voor mij een publieksprijs van Amsterdammers. Ik koester dat nog altijd.” Dat was ook precies de bedoeling.

Van Oijen is inmiddels gepensioneerd. Hij vult zijn dagen met zijn kleinkinderen en werken in de tuin. Maar knagen blijft het.

Winnaars 2008

Ron Site & Ray Flu
Ambulancebroeders

2008 was geen rimpelloos jaar voor de hulpverleners in de stad. Iets te vaak kwam in het nieuws hoe ze werden gehinderd in hun werk. Zo ook de ambulancebroeders Ron Sitek (Amsterdam, 1956) en Ray Flu (Paramaribo, 1964). Ze werden in West door een jongen met de dood bedreigd, terwijl ze probeerden diens neergestoken broertje te helpen.

Het incident veroorzaakte commotie in het hele land en leidde tot een staking van ambulancepersoneel. De toenmalige burgemeester Job Cohen noemde het een absolute schande en Sitek en Flu werden, als symbool voor alle hulpverleners waar iedereen met zijn vingers af moet blijven, uitgeroepen tot Amsterdammers van het Jaar.

De naam Sitek kwam een jaar later weer in het nieuws, ook als symbool voor een almaar agressiever wordende samenleving. De broer van Ron, Rob, overleed nadat hij op het Leidseplein in elkaar was geslagen door een kickbokser/taxichauffeur.

Het duo werkt nog altijd op de ambulance, en met veel plezier. Sitek: “Het blijft de mooiste baan van de hele wereld.”

Winnaar 2007

Dennis Gebbink
Bouwer Sport- en spelcomplex voor gehandicapte en chronisch zieke kinderen

Dennis Gebbink (Amsterdam, 1966) kreeg een wereldprimeur voor elkaar. Hij was de grote inspirator achter de bouw van een gigantisch sport- en spelcomplex voor gehandicapte en chronisch zieke kinderen in Noord.

Op zijn beurt werd hij weer geïnspireerd door zijn eigen zoon, Myron. Door zijn aangeboren motorische handicap vond Myron geen aansluiting bij een gewone voetbalclub. Gebbink zette in 2000 onder de naam Only Friends een club op met acht jongetjes; vijf jaar later begon de KNVB een competitie met twee poules van zeven teams van gehandicapten.

De droom van Gebbink reikte verder. In samenwerking met de gemeente en het Ronald McDonald Kinderfonds ging in oktober 2007 in Amsterdam-Noord de eerste paal de grond in van het Ronald McDonald Centre Only Friends.

Winnaar 2006

Saïd Bensellam
Zet zich in voor kansarme jongeren

Saïd Bensellam (Tetouan, 1971) was zelf een jongen van de straat, en geen makkelijke. Juist daarom zette hij zich, eenmaal volwassen, in voor jongeren in Bos en Lommer.

Voor de jongeren op straat is hij de grote broer, voor politie en politiek een betrouwbare partner, op de arbeidsmarkt voor kansarmen is hij een spil, en voor zieke kinderen in Marokko en Suriname een weldoener. Want met zijn stichting Karam (Marokkaans voor gift) zamelt Bensellam afgedankte rolstoelen, ziekenhuisbedden, rollators, kleding, schoolspullen, speelgoed en pc’s in, die hij zelf met een busje in Marokko aflevert, of per container naar Suriname stuurt.

Op dit moment behoort hij nog altijd tot het cement van Bos en Lommer. Criminoloog Frank van Gemert volgde Bensellam zelf twee jaar om een boek over hem te schrijven. In februari komt dat boek uit, Straat krediet genaamd, met een voorwoord van Lodewijk Asscher.

Winnaar 2005

Regina Mac-Nack
Voedde de armen

Ze wordt de Moeder van Zuidoost genoemd, en ook wel de Parel van Zuidoost, en anders gewoon de Engel. Regina Mac-Nack (Willemstad, 1961) was de oprichter en coördinator van de Voedselbank in de K-buurt in Zuidoost. Gezinnen zonder geld krijgen elke week een gratis voedselpakket, junks en daklozen kregen een warme maaltijd en kleding. Mac-Nack had vier boekjes met telefoonnummers van bedrijven en particulieren die haar hielpen met geld, voedsel en kleding. Hosselen noemde ze dat zelf, in naam van God.

Later raakte ze in conflict met de Voedselbank Amsterdam (VBA), de gesubsidieerde ‘concurrent’. Die hield zich strikt aan de landelijke regels waaraan mensen moeten voldoen om een voedselpakket te krijgen, en Mac-Nack was veel soepeler. Daarop nam de VBA de verstrekking van pakketten in Zuidoost over en de Voedselbank van Mac-Nack kwam in de marge terecht.

Dit jaar opende Mac-Nack in buurthuis Holendrecht een No Budgetrestaurant. Twee keer per maand kunnen gezinnen met weinig of geen geld er terecht voor een gratis driegangenmaal.